1.Ինտերնետի օգնությամբ փնտրել և բլոգում տեղադրել Տերյանի բանաստեղծությունների հիման վրա գրված երգեր։
2.ԳԱՐՈՒՆ
Գարունը այնքա՛ն ծաղիկ է վառել, Գարունը այնպե՛ս պայծառ է կրկին. — Ուզում եմ մեկին քնքշորեն սիրել, Ուզում եմ անուշ փայփայել մեկին։ Այնպե՛ս գգվող է երեկոն անափ, Ծաղիկներն այնպես նազով են փակվում. — Շուրջըս վառված է մի անուշտագնապ, Մի նոր հուզում է սիրտըս մրրկում… Անտես զանգերի կարկաչն եմ լսում, Իմ բացված սրտում հնչում է մի երգ. — Կարծես թե մեկը ինձ է երազում, Կարծես կանչում է ինձ մի քնքուշ ձեռք…
693. Կառուցե՛ք կոորդինատների ուղղանկյուն համակարգ և նշե՛ք հետևյալ կետերը՝ A (+3, +4), B (–2, +1), C (–3, –4), D(0, +1), E (–5, +3), F (+3, –5), G (+1, 0), M (+6, +4), N (–2, –4), K (–1, –3)։
Մթնշաղի անուրջներ, Վահան Տերյանի ստեղծագործությունների առաջին տպագիր ժողովածուն։ Լույս է տեսել 1908 թվականին Թիֆլիսում։։ Ժողովածուն շատ ջերմ է ընդունվել ընթերցողների կողմից։
Ծանոթացիր <<Մթնշաղի անուրջներ >> ժողովածուին,ընտիր դրանցից մեկը և սովորիր արտասանել բերանացի։
1.Փորձիր գրել Տերյանի մասին քո բլոգում , ներկայացնել նրան այնպես, ինչպես ինքնդ ես ընկալում։
2.Բնութագրիր նրա ստեղծագործությունները։ Հետաքրքիր և հորը իմաստով։
3.Նկարիր Տերյանի ներկայացրած, և քո պատկերացրած մթնշաղը , սիրառատ աչքերն ու անուրջները։
4.<<Մթնշաղի անուրջներ >> վերնագրով գրիր փոքրիկ պատմություն։
Ընդգծված ածականի փոխարեն գրիր հոմանիշ ածականը: Աղթամար կղզին, որը հայտնի է հին հիշատակարաններով, տարածվում է Վանա լճի հարավարևելյան մասում: Կանաչ կղզին, խոշոր կետ ձկան տեսքով երկարում է հարավից հյուսիս` պոչն ու մեծ գլուխը դեպի վեր երկարած: Հայաստան աշխարհը հայտնի է իր հին ու զարմանահրաշ վայրերով: Պատանին թախծալի հայացքը լեռնային գետակի զուլալ ջրերին ուղղեց: Այգաբացին լսվում էր թռչունների անուշ դայլայլը: Գիշերն իր մութ թևերն է փռել: Կայտառ մի աղջիկ է ընկերուհիս:
ՄԹՆՇԱՂԻ ԱՆՈՒՐՋՆԵՐ — Վ, Տերյանի բանաստեղծությունների անդրանիկ գրքույկը։ Ներկա հրատարակությամբ* լույս է տեսնում 6-րդ անգամ. առաջին անգամ՝ 1908 թվականին, առանձին գրքով, ապա՝ 1912-ին «Բանաստեղծություններ» ժողովածուում, 1923-ին «Երկերի ժողովածուի» առաջին հատորում, 1940-ին «Բանաստեղծություններ» ժողովածուում, 1950-ին «Երկերի ժողովածուի» I հատորում։
1.Սովորիր բանաստեղծությունը։
2.Գտիր բառակապակցությունները։
3.Գտիր փոխաբերական իմաստով արտահայտված կապացությունները։
Ժպտում են նորից անտառ ու ձորակ,
Գարո՜ւն, ամեն տեղ նոր կյանք ես վառել
Իմ սրտում էլ ես թևերըդ փռել
Ւմ հոգում էլ ես հրդեհել նոր սեր
Դուրս ելա տխուր մենության բանտից
Պայծառ աչքերըդ ողջունում են ինձ
Բացել ես իմ դեմ ոսկեղեն հեռուն
Ուրիշ երգեր են հնչում իմ սրտում։
4.Փորձի՜ր ինքնդ գտնել տեղեկություններ Վահան Տերյաի մասին և ներկայացնել վեց,յոթ նախադասությամբ։
Վահան Տերյանի իսկական անունը՝ Վահան Սուքիասի Տեր-Գրիգորյան,
Դիլիսկա գյուղում, որը պատկանել է մահմեդականացած վրացի Մուսխելով կալվածատերերին, հայերի վիճակը ծանր է եղել, և Ղազարը տեղափոխվել է Ախալքալաքի գավառի Գանձա (Գանձանի) գյուղ, որի թուրք բնակիչները փախել էին ռուս-թուրքական պատերազմի ժամանակ, և հետագայում այնտեղ բնակություն են հաստատել Արևմտյան Հայաստանից գաղթած հայեր․ «Մշակ» թերթի թղթակիցը 1882 թվականին գրել է, թե այդ գավառում «զետեղված է հայոց այն տարրը, որ ընդունակ է տոկուն աշխատության, և որի վրա անփոփոխ մնացել են հայի ամեն առանձնահատկությունները և ինքնուրույնությունները»։
1897 թվականին Տերյանը մեկնում է Թիֆլիս, ուր սովորում էին այդ ժամանակ իր ավագ եղբայրները։ Եղբայրների մոտ ապագա բանաստեղծը սովորում է ռուսերեն ու պատրաստվում ընդունվելու Մոսկվայի Լազարյանճեմարան։ 1899 թվականին Տերյանը ընդունվում է Լազարյան ճեմարան, ուր ծանոթանում է Ալեքսանդր Մյասնիկյանի, Պողոս Մակինցյանի, Ցոլակ Խանզադյանի և այլ՝ ապագայում հայտնի դարձած անձնավորությունների հետ։ Ավարտում է Լազարյան ճեմարանը 1906 թվականին, այնուհետև ընդունվում Մոսկվայի պետական համալսարան, որից կարճ ժամանակ հետո ձերբակալվում է հեղափոխական գործունեության համար ու նետվում Մոսկվայի Բուտիրկա բանտը։
Բառաշարքերում գտնել և առանձնացնել հոմանիշների 6 զույգ:
Խելացիներս, բարի գալուստ ուսումնական նոր կիսամյակ։Մաղթում եմ բարի, ուրախ,արդյունավետ ամիսներ։Եկեք ծանոթանանք Վահան Տերյան բանաստեղծին։Կսիրեք նրան, քանի որ , նա գրել է գեղեցիկի և սիրո մասի, ԻՆՉՊԻՍԻՆ ԴՈՒՔ ԵՔ։
Գիտե՞ք, նա առաջինն է , ով գրել է բանաստեղծական շարքերով, կատարելության հասցրել գրական լեզուն, սկզբնավորել ազգային տաղաչափության վանկաշեշտային համակարգը:Տերյանը սեր է․․․նրա ներկայացրած սերն ուրիշ է։
Փորձեք ներկայացնել Տերյանին որպես բանաստեղծ։
Ունի վառ երևակայություն, գեղեցիկ բառապաշար և լավ բանաստեղծ է։
Եթե ծանոթացաք, փորձեք ձեր բառերով բնութագրել նրան որպես մարդ ու որպես բանաստեղծ։
ԾԱՆՈԹՈՒԹՅՈՒՆ։ Տիգրան Մանսուրյանը Վահան Տերյաին մասին։
<<Ես միշտ վախեցել եմ Տերյան երգելուց, որովհետև ինքը թաթախուն է երաժշտության մեջ, և այնտեղ սեփական արահետը գտնել, սեփական ելևէջների ուղղությամբ գնալ, սեփական ռիթմը գտնել` դժվար է: Նրա ռիթմին եթե ենթարկվում ես` աշակերտական ընթերցանություն է դառնում ընդամենը: Եթե իր ռիթմը վերցնում, դարձնում ես քո երաժշտության ռիթմը` տխուր բան է ստացվում. «Սահուն քայլերով, աննշմա՛ր, որպես քնքուշ մութի թև…»: Եթե այդպես ես կարդալու, ավելի լավ է հեռու մնաս: ՈՒրեմն պետք է անվերջ հաղթահարվի և ստեղծագործաբար յուրացվի, երգե՛ս այսինքն, դո՛ւ երգես: Եվ երբեմն պատահում է, որ երջանիկ պահ է լինում հազվադեպ, երբ տեսնում ես, թե ինչպես` բանաստեղծությունն իբրև մարմին, ամբողջություն, առաջին տողից մինչև 6, 7, 8, 9, ա՛յ էսպես բառ առ բառ երաժշտությունը ճիշտ նույն օրենքով հյուսվում ու դառնում է նույնքան մարմին, ինչպես այդ բանաստեղծությունն է` ճշգրիտ նրան համապատասխանող, իրար վրա եկող մարմին: Այսինքն՝ ոչ թե միայն երգել, այլև նրա շարժման օրենքներով շարժվող երաժշտական մարմին ստեղծել: Դա երջանկություն է երաժշտի համար, այդպիսի համընկնումը` բառային շեշտերի, տրամաբանության, զգացողական ելևէջների, երբ որ դրանք, մեկ էլ տեսնում ես, ճիշտ կտոր են քո երաժշտության: Դրանք գերագույն հաճույքներ են ինձ համար, որովհետև ես պաշտում եմ հայոց լեզուն և հայոց լեզվի արքաներին, որոնցից մեկը, անշուշտ, Վահան Տերյանն է` իր փոքրաքանակ, երկու հատորով, բանաստեղծությունների երկու հատորով:
Հայտնի է, որ Տերյանը երաժշտության նկատմամբ շատ մեծ սեր է ունեցել, շատ մեծ: Նույնիսկ պատմում են, որ երբ գյուղում, փոքր տարիքում, լսում էր երաժշտական գործիքի ձայն, վերանում էր ամբողջությամբ, վերանում էր: Բնական է, որ էդ լեզվի, էդ երաժշտականության ներկայությունը իր բանաստեղծության մեջ` անշուշտ երաժիշտ մարդու, երաժիշտ հոգու արտահայտություն է: Եվ հանճարեղ Ռոմանոս Մելիքյանը, որ Տերյանի ընկերն ու մտերիմն էր, Պետերբուրգի կոնսերվատորիայում սովորելու տարիներին ստեղծեց տերյանական շարք` «Աշնան տողեր»: Անկախ Ռոմանոս Մելիքյանի տերյանական երգերից, երբ ուզում ես Տերյան երգել` պետք է ուշադիր լինել Ռոմանոս Մելիքյանի նկատմամբ: Դա կլինի Ռոմանոս Մելիքյանը` Տերյանի հետ, թե ոչ Տերյանի հետ, միևնույն է, էնտեղ է, Տերյանի մերձավոր երաժիշտ-ընկերն է նա: Ռոմանոս Մելիքյանն անկրկնելի մի երևույթ է, իմ կարծիքով՝ առայսօր ամբողջությամբ չգնահատված: Ինչո՞ւ, որովհետև նախ իր ամբողջ եռանդը, տարիները նվիրեց երաժշտական հանրային կյանքի կայացմանը Հայաստանում, կոնսերվատորիա հիմնեց, մասնակցեց Երևանի օպերային թատրոնի հիմնադրմանը և ապա` մշակեց մի շարք ժողովրդական երգեր, գրեց ռոմանսներ և այլն: Նա չափազանց մեծ պատասխանատվություն ուներ ամեն մի փոքր գործի նկատմամբ, մանավանդ նրա էն նորարարական ոգին, որ ուղղակիորեն գալիս-մտնում էր 20-րդ դարի ամենաարդիական պրոբլեմների տարածք, երբեմն: Զարմանում ես, թե Ռոմանոս Մելիքյանը ինչպես է կարողացել ճշգրտության հասնելու, գունային անսովոր համադրություններ ստեղծելու, հնչյունի և բառի կապը կայացնելու միջոցով` աներևակայելի բարձունքների հասցնել հայ երգը, տերյանականը` մասնավորաբար: ՈՒրեմն, որտեղի՞ց է օգտվել Ռոմանոս Մելիքյանը: Տերյանին նվիրված աշխատություններում մասնագետները նշում են, որ, մի կողմից, եղել է իր համար քաղաքային երգը, մյուս կողմից` աշուղական արվեստը: Բայց սա մի ակունքն է միայն էս մտավոր զարգացումի, մյուսը էլի առեղծված է, որ ինքն է ստեղծել: Երբ Ռոմանոս Մելիքյանի փոքր ռոմանսը վերցնում ես ու տեսնում երկու ակորդ իրար կողքի, անսովոր, գեղեցիկ, նուրբ, և հանկարծ տեսնում ես, թե ինչպես էդ նույնը, նույն մեղեդիական ծալքեր բացահայտելիս` Արամ Խաչատրյանի ջութակի կոնցերտի երրորդ մասում է ներկայանում, նույնությամբ, զարմանում ես, ապշելու բան է: Այնպես որ փոքր գործերի մեջ ստեղծել է սաղմեր` մեծ գործ ծնելու, ինքը մնալով էդ ձևերի, չափերի մեջ: Ինչպես ասացի, Ռոմանոս Մելիքյանը Տերյանի մերձավորագույն երաժիշտ-ընկերն էր: Կապը կա, նրանց նամակագրությունը կա: Ռոմանոս Մելիքյանի գրած երաժշտությանը Տերյանը տեղյակ էր, սպասում էր, թե ե՞րբ պիտի գա, որ լսի նրա երաժշտությունը: Նույնիսկ նոտաներն էր խնդրում, որ կազմակերպի երգիչ-երգչուհիների կատարմամբ, դաշնամուրի նվագակցությամբ իր բանաստեղծությունները լսի Ռոմանոս Մելիքյանի երաժշտությամբ:>>
ԸՆՏՐԻՐ ՏԵՐՅԱՆԻՑ ՔՈ ԱՄԵՆԱՍԻՐԱԾ ԲԱՆԱՍՏԵՂԾՈՒԹՅՈՒՆԸ և ՎԱՂԸ ՊԱՏՄԻՐ ԴՐԱ ՄԱՍԻՆ։
ԳՈՐԾՆԱԿԱՆ ՀԱՅՈՑ ԼԵԶՈՒ։
1.Խաղող, հաղարջ, քաղաք բառերում ի՞նչ մաս կա, առանց որի մեր ճաշը համ չի ունենա:
հաղարջ
2.Ըստ ձևաիմաստային դասակարգման՝ ի՞նչ տեսակ բառեր կան հետևյալ նախադասության մեջ. «Գնա հորթ ասա՝ հորթ անձրևից հորթը թրջվեց»:
Դասի թեմա ՝ ՙՙԷներգիա՚՚ .Մեխանիկական աշխատանք և էներգիա
Առօրյա կյանքում մարդու կամ սարքի կողմից կատարվող ցանկացած գործողություն մենք սովորաբար անվանում ենք աշխատանք: Աշխատանք ենք համարում նաև մարդու մտավոր գործունեությունը: «Մեխանիկական աշխատանք» հասկացությունը ֆիզիկայում ավելի հստակ սահմանում ունի:Եթե պահարանը տեղափոխելու համար նրա վրա ուժ ենք կիրառում, սակայն պահարանը տեղից չի շարժվում, ապա այդ դեպքումմեխանիկական աշխատանք չենք կատարում:
Մեխանիկական աշխատանքը կախված է կիրառված ուժի մեծությունից և մարմնի անցած ճանապարհից:
Որքան մեծ է մարմնի վրա ազդող ուժը և մարմնի անցած ճանապարհը, այնքան մեծ է կատարված աշխատանքը:
Պարզագույն դեպքում, երբ մարմինը շարժվում է կիրառված ուժի ուղղությամբ, աշխատանքը որոշվում է ուժի և անցած ճանապարհի արտադրյալով. Աշխատանք = Ուժ · Ճանապարհ
Եթե մարմնի վրա ազդող Fուժի ուղղությամբ մարմինն անցել է S ճանապարհ, ապա այդ ուժի կատարած աշխատանքը՝ A-ն հավասար է. A=F⋅S
Ի պատիվ անգլիացի գիտնականՋեյմս Ջոուլի՝ աշխատանքի միավորը կոչվում է ջոուլ (Ջ)։ 1 Ջ-ը այն աշխատանքն է, որը կատարում է 1 Ն ուժը 1 մ ճանապարհի վրա. 1 Ջ =1 Ն ⋅1 մ:
Այն ֆիզիկական մեծությունը, որը բնութագրում է մարմնի աշխատանք կատարելու ունակությունը, կոչվում էներգիա (E): Մարմինների հնարավոր փոխազդեցության կամ նրանց շարժմամբ պայմանավորված էներգիան անվանում են մեխանիկական էներգիա:
Տնային առաջադրանք Պատասխանել հարցերին
Ո՞ր դեպքում է կատարվում մեխանիկական աշխատանք: Մեղանիկական աշխատանք է կատարվում այն ժամանակ, երբ մարմնի ուժի օգնությանբ իրը տեղափողում են։
Ինչի՞ց է կախված մեխանիկական աշխատանքի մեծությունը: Մեխանիկական աշխատանքի մեծությունը կախված է մարմնի վրա կիրառված ուժի մեծությունից և ուժի ազդեցությամբ մարմնի անցած ճանապարհի երկարությունից:
Երևանում առհասարակ ձյուն չի գալիս կամ գալիս է շատ քիչ և չենք կարողանում խաղալ։ Երբ ձյունը եկավ ես իհարկե ուրախացա, բայց վստահ չէի, որ կկարողանաի խաղալ քանի, որ փաթիլները այնքան մանր եին, որ չեին հասցնում հասնել հատակին, բայց սա այդ դեպքը չեր ես կարողացա բակում խաղալ ձնագնդիկ և ցանկանում եմ, որ ամբողջ ձմեռ գա ձյուն։
Ես Մենք ջոկատի անթամ եմ և ցանկանում եմ պատմել մեր օրերի մասին։
Առաջին օրը մենք ծանոթացանք և ձեռքբերեցինք նոր ընկերներ։
Ձմեռային ճամբարի երկրորդ օրն լսեցինք անգլերեն լեզվով հեքիաթ ու և մեր մտքերը հանձնեցինք թղթին։
Այցելեցինք Հյուսիսային դպրոցի ոսկեգործության լաբարատորիա։
Այնտեղ շրջեցինք ամբողջ լաբարատորիայով և վերջում պլաստիլինով աշխատեցինք։
Երորդ օրը նույնպես անցավ շատ հետաքրքիր։ Մենք իրականացրեցինք սովորող-սովորեցնող նախագծը, քոլեջի սովորողները մեզ սովորեցրին օգտվել Canva ծրագրից։ Օրն ամփոփեցինք սեղանի շուրջ՝ թեյախմությամբ և թեյի մասին անգլերեն լեզվով քննարկմամբ։
Հաջորդ օրը բաժանվեցինք երկու խմբի։ Հմուտ և ստեղծագործ թիմերի շնորհիվ ունեցանք իրական ճամբարային խառնաշփոթ և համեղ ուտեստներ։ Ամեն խումբը քննարկեց թե ինչ պետք է պատրաստեն։ Ձեռքի տակ ունեցած մթերքով պատրաստեցինք համեղ ուտեստներ։
Իսկ այսօր մենք մասնակցեցինք Մտքերի խաչմերուկ խաղին և գրավեցինք 2 – րդ տեղը։
Բայց շարունակվելու են արկածները մեր շատ սիրելի ընկեր Անահիտի հետ։