Դաս 1
ՀԱՅԿԱԶՈՒՆԻ ԵՐՎԱՆԴՈՒՆԻՆԵՐԻ ԹԱԳԱՎՈՐՈՒԹՅԱՆ ՎԵՐԱԿԱՆԳՆՈՒՄԸ
Աղբյուրներ
Դասագիրք, էջ 68-71
https://online.fliphtml5.com/fumf/qovw/#p=69
1.Կարդա՜ պատմվածքը և տեղադրի՜ր բաց թողնված տառերը։
2.Պատմվածքում կտեսնես ընդգծված բառեր,որոնք հիմնականում հնաբանություններ ու օտարաբանություններ են , առանձնացրու և բացատրի՜ր բառարանի օգնությամբ։
3.Փորձի՜ր մեկնաբանել ընկերական բարեսրտություն , ընկերական զբացմունք արտահայտությունները։Կարող ես գրել փոքրիկ պատմություն ՝ այդպես վերնագրելով այն։
Ես ունեմ ընկերուհի որի նման լավ ընկերուհի ես դեռ չեի ունեցել և վստահ եմ, որ նրանից լավ ընկերուհի չեմ գտնի։ Թեկուզ մեկ օր առանց նրա իմ օրը լիարժեք չէ, բայց երբ նա բացակայում է ես կարողանում եմ նրան զանգահարել։ Ես կարծում եմ, որ մենք անբաժան ընկերուհիներ ենք և առանց ընկերների մարդու կյանքը անիմաստ և տխուր է։ Եվ հրաշալի ընկերուհու անունը ՆԱՐԵ է։
4.Պատմվածքում փորձիր գտնել հոմանիշներ։
5.Ի՞նչ շաղկապների հանդիպեցիր պատմվածքում,փորձիր նկատել, թե ո՞ր շաղկապներն են շատ օգտագործվել այնտեղ։
ԻՄ ԸՆԿԵՐ ՆԵՍՈՆ
Մի խումբ ընկեր երեխաներ էինք։ Գյուղացի երեխաներ։
Ոչ ուսումնարան կար, ոչ դաս, ոչ դաստ…արակություն․ ազատ էինք միանգամայն ու խաղում էինք, ի՜նչքան էինք խաղում։ Ու ո՜նց էինք իրար սիրում, ո՜նց էինք իրար սովորել։ Սովա… ժամանակներս էլ՝ վազում էինք հացի տաշտի…ը մի կտոր հաց առնում, պանրի կարասիցը մի կտոր պանիր ու էլ ետ շտապում իրար մոտ։ Իրիկուններն էլ հավաքվում էինք, ծիծաղ բաներ ասում կամ հեք…աթ պատմում։
Մի ընկեր ունեինք, անունը Նեսո։ Է՜նքան հեքիաթ գիտեր, է՜նքան հեք…աթ գիտեր, ոչ ծեր ուներ, ոչ տուտը։
Ամառվա լուսն…ակ գիշերները մեր դռան գերանների վրա շուրջբոլոր նստոտում էինք, հիացած պլշում Նեսոյի՝ ո…ևորությունից գեղեցկացած դեմքին։ Ու պատմում էր նա Հուրի փերիներից, Զմրու…տ Ղուշից, Լիս ու մութ աշխարհից․․․
— Նեսո ջան, Նեսո, հիմի էլ Կուր Թագավորի հեք…աթը պատմի, հիմի էլ Թութի ղուշի հեք…աթը պատմի․․․ հիմի էլ Քաչալի ու Քոսակի հեք…աթը պատմի․․․II
Էնպես պատահեց, որ մեր գյուղում ուսումնարան բաց արին։ Ինձ ուսումնարան տվին, ինձ հետ էլ մի քսան-երեսուն երեխա։ Ամեն մի երեխի համար տարեկան երեք ռուբլի վար… էին ուզում․ էս պատճառով էլ գյուղի երեխաներից շատերը, որոնց ծնողները չէին կարող տարեկան երեք ռուբլի տան, մնացին դուրսը։ Դուրսը մնացին և իմ խաղընկերների մեծ մասը, նրանց հետ և Նեսոն։
Առաջին ան…ամն էր, որ մեզ ջոկում էին իրարից և ջոկում էին ուսումնարանն ու վարժապետը, առաջին անգամն էր, որ մենք գլխի էինք ընկնում, թե մինս ունևոր ենք, մյուսս ա…քատ։ Դեռ էսօր էլ ականջումս է Նեսոյի լացի ձենը, որ իրենց դռանը թավալ գալով գոռում էր, թե՝ ես էլ եմ ուզում ուսումնարան գնամ։ Եվ դեռ ականջումս է նրա հոր ձենը, որ կանչում էր. «Կա ո՜չ, կա ո՜չ, ա՛յ ոչ ու փուչ, որտեղի՞ց տամ․․․ Երեք մանեթ ունենամ՝ կտանեմ, հացի կտամ, կբերեմ կուտեք, հրես մնացել եք սոված նստած․ կա ո՛չ․․․»
Նեսոն ու մյուս դուրսը մնացած ընկերներս գալիս էին ուսումնարանի շեմքում հավաքվում՝ մեզ մտիկ անում, բայց վարժապետը թող չէր անում, էնտեղից քշում էր։ Դասամիջոցներին խաղի ժամանակ էլ չէր թողնում մեզ հետ խաղան, ասում էր՝ կողմնակի, օտար երեխաները իրավունք չունեն աշակերտների խաղերին խառնվելու։ Եվ նրանք գնում էին ուսումնարանի պատի տակին նստոտում՝ սպասում էին մինչև դասներս վեր…անար, որ միասին գնայինք։
Էսպեսով էլ առաջին տարին ուսումնարանում ես մոտեցա նոր ընկերների հետ, Նեսոն ու մյուս դուրսը մնացած ընկերներս էլ տարվա վերջը էլ չէին գալիս ուսումնարանի պատի տակին նստոտում ու սպասում ինձ։III
Մի երկու տարի մեր գյուղի ուսսւմնարանումը կարդալուց ետը հերս ինձ տարավ մեր կողմերի գյուղաքաղաքը, էնտեղի ուսումնարանը տվավ։ Էս արդեն բոլորովին ուրիշ աշխար…ք էր։ Տները սիպտակ, կարմիր տանի…ներով, ժողովուր…ը զու…ված ու մաքուր, ուսումնարանն էլ մեծ ու գեղեցիկ, ու ոչ թե մի վարժապետ, ինչպես մեր գյուղումն էր, այլ մի քանի վարժապետ ու մինչև անգամ վարժուհիներ, որ նորություն էր ինձ համար ու զարմանալի, սակայն շատ դուրեկան։
Տեղին ու դպրոցին վայել իմ հա…ուստն էլ փոխեցին։ Քաղաքացի աշակերտի շորեր հա…ա, գեղեցիկ, մաքուր ու էսպես կերպարանափոխված էլ տոների արձակուր…ին վերադար…ա մեր գյուղը։
Նեսոն ու հին ընկերներս իմացել էին, թե վերադար…ել եմ, առավոտից եկել էին մեր տան չորս կողմը պտտվում էին ու պատատակերիցը ծիկրակում։ Դուրս եկա, գնացի մոտեցա։ Չեմ հիշում ինչպես բարևեցինք, միայն էն է միտս մնացել, որ նրանք էլ առաջվա նման մտերիմ ու համար…ակ չէին ինձ հետ։ Ամենից առաջ ուշադրություն դար…րին իմ շորերի վրա։ Նեսոն մինչև անգամ իմ աշակերտական կարճ բլուզն ակնարկելով մի սրախոսություն արավ, մյուսներին դառնալով՝ ասավ․ «Կասենաս՝ պոչատ կաչաղակ ըլի․․․»։ Նրանք ծիծաղեցին։ Ես վշտացա, բայց բան չասացի։ Ապա թե Նեսոն ձեռքը քսեց իմ շորերին, նրան հետևեցին մյուսները ու զարմանք հայտնեցին, թե ինչ փափուկ են։ Էդ օրը առաջին անգամն էր, որ ես էլ ուշք դար…րի նրանց շորերի վրա ու նկատեցի, թե ինչքան էին կե․․․տոտ ու պատռտված։ Եվ առհասարակ մեր ամբողջ գյուղը թվաց ա…քատ ու կեղտոտ։IV
Երկու տարուց հետո էստեղից էլ հերս ինձ տարավ մեծ քաղաք, ավելի մեծ ուսումնարան։ Երբ էնտեղից էլ վերադարձա՝ իմ առա…վա խաղընկերները, որ արդեն մեծ տղերք էին, եկան բարևեցին մյուս գյուղացիների նման ու նրանց հետ էլ հեռու կանգնեցին։ Միայն մի անգամ, խոսակցության մեջ, երբ ուրիշները ինձ հարցնում էին, թե հիշո՞ւմ եմ արդյոք, որ միասին կար…ում էինք, Նեսոն էլ հարցրեց թե՝ «Միտդ ա, որ ձեր դռան գերանների վրա գիշերները հեքիաթ էինք ասում․․․»։
— Վա՜, ի՞նչպես չի միտս․․․ Մի՞թե կմոռանամ։ Էդ իմ մանկության ամենալավ հիշողություններից մինն է,— պատասխանեցի ես։
Նեսոն կարծես թե ուրախացավ, բայց դար…յալ մնաց օտար ու հեռու։
Իսկ քաղաք վերադառնալու ժամանակ էնպես պատահեց, որ Նեսոյի հոր ձին վար…եցինք, որ ես հեծնեմ։ Նեսոն էլ պետք է ձիու հետ ոտով գար։ Եվ երբ ճանապարհ ընկանք, ես ձիու վրա, իսկ Նեսոն իր ցնցոտիներով ու պճեղները դուրս պրծած տրեխներով ոտքով՝ ձիու ետևից, ինձ սաստիկ ծանր եկավ։ Մի քիչ անցնելուց հետո հայտնեցի, թե ես ոտով գնալն ավելի եմ սիրում քան ձիով, ու ձիուց իջա։ Եվ այնուհետև կամ միասին ոտով էինք գնում, կամ հեր․․․ով էինք ձի նստում։ Նեսոն սրա վրա ուրախացավ, բայց նկատեցի, որ նա իմ արա…ը վերագրում է ոչ թե իմ բարեսրտությանն ու ընկերական զգացմունքին, այլ իմ հիմարությանը։ Ես վշտացա իմ մեջը, բայց ավելի մեծ վիշտը առաջս էր։
Ճանապարհին մի տեղ իջանք, հանգստա…անք ու հաց կերանք։ Ձմերուկ ուտելու ժամանակ իմ գրպանի դանակը հանեցի տվի Նեսոյին, որ ձմերուկը կտրի։ Ճամփա ընկնելու ժամանակ դանակը կորավ։ Նեսոն պնդում էր, թե դանակն ինձ տվավ, գրպանս դրի։ Ես թեև լավ գիտեի, որ ինձ չէր տվել, բայց գրպաններս ման եկա ու ճանապարհ ընկանք։ Ես պարզ նկատեցի, որ նա իմ դանակը տակով արավ, վերջն էլ ուրիշները տեսել էին ձեռին։ Եվ ճանապարհ ընկանք սրտումս մի ծանր վիշտ, որ ոչ թե դանակս եմ կորցնում, այլ մի ուրիշ շատ թանկագին բան, որ Նեսոյի համար անհասկանալի էր․․․ Իսկ երբ տեղ հասանք, ու Նեսոն պետք է ետ վերադառնար՝ ես նրա համար մի ալխալուղացու առա նվիրեցի, բացի ձիու վար…ը, իսկ նա ինձ դիմեց թե՝ «Բա մի չայի փող չես բաշխո՞ւմ․․․»։
Ես սաստիկ ամաչե․․․ի ու էդ չայի փողն էլ տվի։ Բայց նրանից հետո, ամեն անգամ, երբ հիշում էի իմ մանկության օրերը և էն երեկոները, գերանների վրա, լուսնյակի տակ նստած մեր խումբը ու Նեսոյին՝ հեք…աթ ասելիս, ամեն անգամ սիրտս լցվում էր ցավով ու ափսոսանքով։V
— Նեսոն աղքատ է․․․ Նեսոն տգետ է․․․ Նեսոն լցված է գյուղական չարքաշ կյանքի դա…նություններով․․․ Նա էլ եթե ուսում առներ, կրթվեր, ապահով լիներ՝ լավ մարդ կլիներ, գուցե ինձանից էլ շատ ավելի լավը․․․ Այժմ Նեսոյին հիշելիս միշտ էսպես եմ մտածում ու աշխատում եմ ար…արացնեմ, լավացնեմ ու նորից սիրեմ էնպես, ինչպես սիրում էի էն ժամանակ։ Ուզում եմ՝ շարունակ էն խաղաղ, աստղալի լուսնյակ գիշերների Նեսոյի պատկերը լինի աչքիս առաջին, մտքիս միջին, բայց չի լինում, էլ չի լինում․ իսկույնևեթ առաջ է գալիս մի ուրիշ պատկեր, մի շատ ամո…ալի ու ցավալի պատկեր։
Երբ ար․․․են ուսումս ավարտա…, կյանք մտա… մարդ էի, մի անգամ էլ մեր գյուղը վերադարձա ու գնացի գյուղամեջ։ Գյուղամիջում ժողովուր․․․ը հավա․․․ված աղմկում էր ու աղաղակում, իսկ մեջտեղը մի հաչից թոկով ամուր կապա… ու գլխակոր կանգնած էր նեսոն։
Իմ հարցին պատասխանեցին, թե գողություն է արել։ Ես միջամտե…ի, բաց թողնել տվի նրան։ Բայց իմ երևակայության մեջ նա դեռ մնում է թեժ արևի տակ թոկերով հաչիցը կապած ու գլխակոր, իսկ շուրջն աղմկում է մեր գյուղը։
Մեր գյուղում սովորական բան է և՛ գողությունը, և՛ հաչիցը կապելը, և՛ ծեծելը, բայց էս մինը իմ աչքի առաջից ու մտքի միջից չի հեռանում, ինչպես չի հեռանում և էն մանուկ Նեսոն, լուսնյակ գիշերներին գերանների վրա նստա․․․ հեք…աթ ասո… Նեսոն, մա․․․ուր ու միամիտ Նեսոն, իմ մանկության ընկեր Նեսոն:
Առաջադրանքներ 2
| 1. | Սովորական կոտորակներ (հայտարարը նույնն է)Բարդություն հեշտ Հաշվիր գումարը: Կոտորակները մի կրճատիր: 4\69+13\69= 155\4761 | 2 |
| 2. | Բացասական կոտորակների գումար (հայտարարը նույնն է)Բարդություն հեշտ -58\529 | 2 |
| 3. | Դրական խառը թվերի գումարումԲարդություն հեշտ | 1 |
| 4. | Բնական թվի և բացասական կոտորակի գումարըԲարդություն միջին | 3 |
| 5. | Խառը թվերի գումարում, տարբեր հայտարարներԲարդություն միջին | 3 |
| 6. | Տարբեր նշաններով կոտորակների գումարումԲարդություն միջին | 4 |
| 7. | Դրական կոտորակ և բացասական խառը թիվԲարդություն միջին | 3 |
| 8. | Ռացիոնալ թվերի գումարը (անկանոն կոտորակներ)Բարդություն միջին | 4 |
| 9. | Բանաձևի կիրառումԲարդություն միջին |
| 1. | Դրական և բացասական կոտորակների տարբերությունԲարդություն հեշտ | 2 |
| 2. | Բացասական և դրական կոտորակների տարբերությունԲարդություն հեշտ | 1 |
| 3. | Անկանոն կոտորակների տարբերությունԲարդություն հեշտ | 2 |
| 4. | Դրական կոտորակների տարբերությունԲարդություն միջին | 3 |
| 5. | Բանաձևի կիրառում (դրական կոտորակներ)Բարդություն միջին | 4 |
| 6. | Բնական թվի և բացասական կոտորակի տարբերությունըԲարդություն միջին | 3 |
| 7. | Բառերով նկարագրված ռացիոնալ թիվ (հանում)Բարդություն բարդ | 5 |
| 8. | Տրված տարբերությանը հավասար արտահայտություններԲարդություն բարդ |
Հայոց վիշտը`
Անհուն մի ծով,
Խավար մի ծով ահագին,
Էն սև ծովում տառապելով,
Լող է տալիս իմ հոգին:
Մերթ զայրացկոտ ծառս է լինում
Մինչև երկինք կապուտակ,
Ու մերթ հոգնած սուզվում, իջնում
Դեպի խորքերն անհատակ։
Ոչ հատակն է գտնում անվերջ
Ու ոչ հասնում երկնքին…
Հայոց վշտի մեծ ծովի մեջ
Տառապում է իմ հոգին
1.Փորձի՜ր բանաստեղծությունը սովորել բերանացի։
2.Ներկայացրու բանաստեղծության բովանադակությունը։
3.Դուրս գրիր փոխաբերական իմաստները։
Հայոց վիշտը`
Անհուն մի ծով
Էն սև ծովում տառապելով,
Լող է տալիս իմ հոգին:
Հայոց վշտի մեծ ծովի մեջ
Տառապում է իմ հոգին
Գործնական հայոց լեզու։
. Բառերը բաժանի՛ր երկու խմբի:
Իրիկուն, լուսաբաց, երեկո, արշալույս, իրիկնաժամ, մթնշաղ, լուսադեմ, լուսածագ, արևածագ, իրիկնամուտ, վերջալույս, արևամուտ, առավոտ:
Լուսաբաց, արշալույս, լուսադեմ, արևածագ, առավոտ:
Իրիկուն, երեկո, իրիկնաժամ, մթնշաղ, իրիկնամուտ, վերջալույս, արևամուտ:
. Նշված բառերից երեքում «ուկ» մասնիկը փոքրացնող-փաղաքշական իմաստ չի արտահայտում: Նշի՛ր այդ բառերը:
Գառնուկ, մտրուկ, մարդուկ, ճնճղուկ, հորինուկ, մանչուկ, մժղուկ, շիկամուկ:
. Բառաշարքերում ընդգծիր 5 ածական:
1.Անգղ, ցածր, վատ, ավարտ ծանր, ավազան, մանուշակագույն, գրտնակ, գոտի, ագահ:
2.Առասպել, կաղ, ամայի, գորգ, ամբոխ, աշխույժ, անիվ, մեծագույն, աղմկոտ, գետին:
. Բառաշարքում առանձնացրու իրանիշ և անձնանիշ գոյականները:
Ախոյան, բազե, բժիշկ, աղախին, արշավ, չմշկորդ, դյուցազն, ականջ, կայսր, աքաղաղ, դաստակ, ժառանգորդ, մարտիկ:
776, 777, 780, 781, 782։
776. Աճման կարգով գրե՛ք հետևյալ ռացիոնալ թվերը.
-2 17\50, +6 1\2, 0, 3 81\100, -3 4\5, +10 2\3, -6 1\2:
-6 1\2, -3 4\5, -2 17\50, 0, 3 81\100, +6 1\2, +10 2\3:
777. Նվազման կարգով գրե՛ք հետևյալ ռացիոնալ թվերը.
+5 77\97, -3\8, + 1\2, -1\3, +5 2\3, -277\500, + 5\25:
+5 2\3, +5 77\97, +1\2, +5\25, -1\3, -3\8, -277\500:
780. Կատարե՛ք գումարում.
-10 22\50 , -14 14\25 , +13 26\50 , -18 112\500 , +7 9\10 , +10\63 , -4\12 , -0 24\100 , -2 21\49:
776 777 778 780 781 782
776․ Աճման կարգով գրե՛ք հետևյալ ռացիոնալ թվերը.
-2 17 \ 50 , + 6 1\2 , 0 , 3 81\100 , – 3 4\5 , +10 2\3 , – 6 1\2:
Գրիր պատմություն «Իմ Թումանյանը» վերնագրով։
«Ուրախ գիշեր» պատմվածքը» կարդալ։
Ինչքա՜ն ծիծաղեցին էն գիշեր․․․
Ամենքը գաղթականներ էին։ Նոր էին Թիֆլիս հասել։ Զանոն էլ նրանց հետ էր։ Իր հոր փեշիցը բռնած նա անց էր կացել ձյունոտ սարերով, ամայի, ցուրտ դաշտերով, երկա՜ր-երկա՜ր ճանապարհ։
Նա չէր հասկանում, թե ինչու պատահեց էն ամենը, ինչ որ ինքը տեսավ․ էն հրացանների ճայթյունը, էն աղաղակը, էն ծուխն ու կրակը, էն փախուստը, որ փախչում էին ամենքը, ամենքը․․․ Եվ չէր հասկանում, թե ինչպես եղավ, որ իր մայրիկը կորավ էն ժամանակ։
Հայրիկը փախցրեց իրեն ու իր փոքրիկ եղբորը՝ Սուրիկին։ Ամբողջ ճանապարհին հայրիկը պինդ գրկած էր Սուրիկին, իսկ Զանոն բռնած էր փեշից։ Ճանապարհին հաճախ լաց էր լինում Սուրիկը։ Հայրիկն աշխատում էր նրան տաքացնել ու հանգստացնել․
— Սո՛ւս, Սուրիկ ջան, սո՛ւս։ — Ամեն անգամ Զանոն էլ հոր ետևից կրկնում էր․ «Սո՛ւս, Սուրիկ ջան, սո՛ւս», ու միշտ էլ ավելացնում էր․ «Մայրիկը հիմի կգա»։ Նա զարմանում էր, թե ինչո՞ւ հայրիկն էլ չի ասում՝ մայրիկը կգա։ Հայրիկը հենց ասում էր՝ կհասնենք Թիֆլիս․․․ կհասնենք Թիֆլիս․․․
Վերջապես հասան Թիֆլիս։
Մի մութը, մռայլ ու ցեխ աշնան իրիկուն էր, որ հասան Թիֆլիս։ Զանոն մտածում էր, թե Թիֆլիսում կարոտած մարդիկ են սպասում իրենց, որ դեմ կգան կգրկեն, կհամբուրեն․ գուցե և մայրիկը նրանց մեջ լինի։ Ոչ ոք չերևաց։ Ամենքը անց էին կենում նրանց կողքով։ Մինչև անգամ նրանք, որ մոտենում մի, բան էին տալի կամ հետաքրքրվում, այնպես էին վերաբերվում՝ ինչպես աղքատների։ Եվ այստեղ իմացավ նա առաջին անգամ, որ հայրիկն էլ հայրիկ չի, ոչ Սուրիկը՝ Սուրիկ, ոչ էլ ինքը՝ Զանո, այլ «գաղթականներ» են։ Հայրիկը և մյուս գաղթականները գնացին ման, եկան, շատ խնդրեցին սրան, նրան, ցույց տվին երեխաների վրա, որ հոգնած էին, մրսում էին, երկար խնդրեցին, երկար սպասեցին, մինչև որ բերին էս տունը։
Միակ լամպը աղոտ լուսավորում էր հին մեծ սրահը, մի ծայրից մյուսը։ Պատերի երկարությամբ տեղավորվել էին գաղթականները, ընտանիք-ընտանիք։ Զանոյի հայրն էլ իր երկու երեխաների, հետ մի անկյունում էր տեղավորվել։ Հայրիկը թինկը տված՝ ծոցն էր առել Սուրիկին, իսկ Զանոն մի զույգ կոշիկ գրկին նստած էր նրանց կողքին։ Ու էնպես լավ էր զգում Զանոն իրե՜ն․․․ էլ չկար էն երկյուղը, որ տեսան, էլ չկային երկար, ցուրտ ճամփեքն ու սովը։ Տաք սենյակում հաց էր կերել ու հոգնությունից հետո մի ախորժելի հանգիստ էր զգում։ Քունը տանում էր թեև, բայց նա մտածում էր էն փոքրիկ աղջկա վրա, որ ժպտալով իրեն նվիրեց գոգին դրած կոշիկները։ Ի՜նչ լավն էր էն աղջիկը, ի՜նչ լավն էին նրա ժպտուն, զվարթ աչքերը, ի՜նչ լավն էր էն տաք ապահով սենյակը, ի՜նչ լավն էր էն գիշերը․․․
Քաղաքում մի խումբ տիկիններ հնամաշ շորեր էին հավաքել ու բաժանում էին գաղթականներին։ Գաղթականներից ոմանք ստացած շորերն էին շինում, հարմարեցնում իրենց, ոմանք հաց էին ուտում, ոմանք ծխում ու զրույց անում։
Էն գիշեր ամենքն էլ լավ էին զգում իրենց, ամենքն էլ ուրախ էին։ Իրենցից որը ներս էր գալի՝ քաղաքացու մի որևէ շոր հագին կամ կրկնակոշիկները ոտներին, էս ու էն կողմից սրախոսում էին, ծիծաղում, ուրախանում։ Մանավանդ երբ ներս եկավ էն խեղկատակ Մարտոն։ Ամեն ծիծաղելի բան էլ հակառակի նման հենց նրա հետ էր պատահում։ Չգիտես ում խելքին էր փչել, մի հին ցիլինդր էին տվել նրան ու մի թևը կոտրած հովանոց։ Եվ ահա գաղթականների ուրախ ժամանակ դռնից ներս մտավ Մարտոյի հովանոցը, նրա ետևից՝ ցիլինդրավոր Մարտոն։ Գաղթականները առաջին րոպեին շփոթվեցին, բայց տղաներից մինը շուտով ճանաչեց, վեր կացավ ցիլինդրին զարկեց, ցիլինդրը գետին թռավ, մի ուրիշն էլ հովանոցը փախցրեց, ու մեջտեղը կանգնեց էն մասխարա Մարտոն։
— Տո, Մարտո, քու տունը չքանդվի, տո, մասխարա․․․
Ամբողջ սրահը սկսեց հռհռալ։
— Տո զարկե՛ք էդ խեղկատակին։
Ու սկսեցին կատակով զարկել Մարտոյին, էս կողմը քարշ տալ, էն կողմը ձգել։ Ի՜նչ ծիծաղ ընկավ սրահը, ի՜նչ ծիծաղ։
Ծիծաղում էին ամենքը, ծիծաղում էր Զանոն։ Նա ուզեց Սուրիկին վեր կացնի, որ նա էլ ծիծաղի, բայց Սուրիկը քնած էր։ Զվարթ աղմուկի մեջ կամաց-կամաց իր քունն էլ տարավ ու նվերը կրծքին սեղմած քնեց Զանոն։
Քնեց, և ահա եկավ, երևաց մայրիկը։ Տխուր էր մայրիկը, բայց Զանոյին ժպտում էր։
— Մայրի՜կ, մայրի՜կ, տե՜ս, էն աղջիկը տվեց ինձ․․․ էնպես լավ աղջիկ է՜ր, էնպես լավ աչքեր ունե՜ր, էնպես լավ մայրիկ ունե՜ր․․․ մայրի՜կ․․․ մայրի՜կ․․․
Ու երկար, երկար մայրիկի հետ էր Զանոն, երբ վեր թռավ մի զիլ ձենից։ Գաղթականներից մինն էր, որ ընդհանուր աղմուկի մեջ երգ էր երգում։«Արև շողցեր ա պայծառ,Նախշուն ա դաշտ, ճյուղն ու ծառ,Հրդկի վերև հավաքվեր՝Կուճլվըլան մեր հավքեր,Վայ լե՜, վայ լե՜․․․»։
Այնինչ մյուս անկյունում Մարտոն դեռ անում էր իր ծաղրածությունները ընդհանուր ծիծաղի մեջ։ Քնաթաթախ Զանոն չէր հասկանում, թե որտեղ էր գտնվում, բայց որտեղ էլ լիներ, նրան թվում էր, թե սրահը լիքն էր մոտիկներով, հարազատներով, տաքությունով ու լուսով, զվարթ քրքիջով, հայրիկի շնչով, մայրիկի ժպիտով, էն աղջկա պայծառ հայացքով, հայրենի երգի մրմունջով․․․
Ամենքն էլ էնտեղ էին, ամենքն էլ ուրախ․․․ Եվ ի՜նչքան ծիծաղեցին էն գիշեր ամենքն էլ, ի՜նչքան ծիծաղեց Զանոն․․․
Ի՜նչ ուրախ գիշեր էր, ի՜նչ ուրախ գիշեր․․․
1.Դուրս գրիր անծանոթ բառերը և բացատրիր բառարանի օգնությամբ։
2.Բացատրիր «գաղթական » բառի իմաստը։
3.Պատմվածքից դուրս գրիր հատուկ անունները։
4.Պատմվածքը կարդալիս ինչպիսի՞ փոխաբերական իմաստների հանդիպեցիր։
Գործնական հայոց լեզու։
1.Բառաշարքում ընդգծել հինգ գոյական:
Երջանիկ, ավանդ, բլիթ, տխուր, բոբիկ, հողակոշտ, հարազատ, գորգ, դատարկ, աղմուկ:
2.Կարդա աեռակը և լրացրու բաց թողնված տառերը։
Եզոպոսի «Եղջերուն ու խաղողը» առակը։
Եղջերուն, որսոր․․․ներից փա․․․չելով, թա․․․նվեց խաղողի այգում: Որսոր․․․ներն անցան կող․․․ով, և եղ․․․երուն վճ․․․եց, որ այլևս չեն նկատի իրեն և կր․․․ոտեց խաղողի տեր․․․ները: Բայց որսոր․․․ներց մեկը շուռ եկավ, նկատեց նրան, վեր․․․ին նետով նշան բ․․․նեց և վիրավորեց եղ․․․երու․․․ին: Զգալով մոտալուտ մահը` եղ․․․երուն հառա․․․ելով ինքն իրեն ասաց. «Տեղս է, խաղողի վա․․․ն ինձ փրկեց, իսկ ես ոչնչացրի այն»:
Առակս կարելի է վերագրել այն մարդկանց, ովքեր նեղացնում են իրենց օ․․․նականներին, որի համար էլ Աստված պատժում է նրանց:
Առաջադրանքներ
| 1. | Ավելի աջ/ձախ կետերը (խառը թվեր)Բարդություն հեշտ Ճիշտ է արդյո՞ք հետևյալ պնդումը` կոորդինատային ուղղի վրա 51 3\4 կոորդինատով կետը գտնվում է ավելի ձախ, քան 84 6\7 կոորդինատով կետը: ոչ այո | 1 |
| 2. | Դրական և բացասական խառը թվերԲարդություն հեշտ Համեմատիր հետևյալ խառը թվերը: Տեղադրիր >,< կամ = նշաններից մեկը: 14 2\7 < −14 2\31 | 1 |
| 3. | Կոտորակային թվեր և 0-նԲարդություն հեշտ Համեմատիր թվերը՝ տեղադրիր >,< կամ = նշաններից մեկը: ա) 0 3\4 < բ) 0 −2\3 | 1 |
| 4. | Նախադասությունը անհավասարության տեսքով (սովորական կոտորակ)Բարդություն հեշտ Տրված նախադասությունը գրիր անհավասարության տեսքով. −9\13-ը բացասական թիվ է: Պատասխան՝ −9\13 բացասական է | 2 |
| 5. | Սովորական կոտորակների համեմատում (դրական և բացասական)Բարդություն հեշտ Համեմատիր սովորական կոտորակները: Տեղադրիր <,> կամ = նշաններից մեկը: −5\31 < 1\31 | 2 |
| 6. | Երեք բացասական թվերԲարդություն միջին Ո՞ր երկու ամբողջ թվերի միջև է գտնվում −44813 թիվը: <−44 8\13< | 3 |
| 7. | Երեք ռացիոնալ թվերից ամենամեծը/ամենափոքրըԲարդություն միջին 19 3\4, 6 3\4 և −4 3\4 ռացիոնալ թվերից ընտրիր ամենափոքրը: Պատասխան՝ -4 3\4 | 3 |
| 8. | Ամենամեծ մոդուլով խառը թիվըԲարդություն միջին Հետևյալ թվերից ո՞րի մոդուլն է ամենամեծը՝ 17 9\13, −18 9\13, −19 9\13, 16 9\13 Ամենամեծը 19 9\13-ի մոդուլն է: | 3 |
| 9. | Բացասական ռացիոնալ թվերի համեմատումԲարդություն միջին Համեմատիր բացասական խառը թվերը (օգտագործիր <,> կամ = նշաններից մեկը): ա) −48 9\13 < −46 9\13 բ) −38 6\7 < −37 6\7 | 4 |
| 10. | Հավասար ամբողջ մասերով խառը թվերԲարդություն միջին Համեմատիր խառը թվերը (օգտագործիր <,> կամ = նշաններից մեկը): −20 5\13 > −20 7\13 | 3 |
| 11. | Ռացիոնալ կոորդինատով ավելի աջ կետըԲարդություն միջին Արդյո՞ք կոորդինատային ուղղի վրա −24 2\7 կոորդինատով կետը գտնվում է ավելի աջ, քան −24 3\7 կոորդինատով կետը: ոչ այո | 3 |
| 12. | Ամենամեծ մոդուլով խառը թիվը (դրական և բացասական)Բարդություն բարդ 24 1\2 | 5 |
| 13. | Անհավասարման ամենամեծ/ամենափոքր ռացիոնալ լուծումըԲարդություն բարդ | 5 |
| 14. | Տառային ռացիոնալ արտահայտություններԲարդություն բարդ d-ն և y-ը բացասական ռացիոնալ թվեր են: Դատարկ պատուհանում տեղադրիր >, < կամ = նշաններից մեկը: −d−y < 0 | 5 |
| 15. | Բառերով նկարագրված ռացիոնալ թիվըԲարդություն բարդ | 6 |
| 16. | Աստղանիշի արժեքները (բացասական կոտորակներ)Բարդություն բարդ Ընտրիր այն թվերը, որոնք ∗-ի փոխարեն տեղադրելով ստանում ենք ճիշտ անհավասարություն՝ −1\14>−3\7 3 9 5 7 2 6 8 1 4 |
Միլենա Կարապետյան բլոգ 