Պանրի կղզին

Ես մեղավոր չեմ, որ ինձ հետ այնպիսի արտասովոր բաներ են կատարվում, որ ուրիշների հետ երբեք չեն կատարվել։

Այդ նրանից է, որ ես սիրում եմ ճանապարհորդել և շարունակ արկածներ փնտրել, իսկ դուք նստում եք տանը և ձեր սենյակի չորս պատերից բացի, ոչինչ չեք տեսնում։

Օրինակ, մի անգամ ես հոլանդական մի մեծ նավով ուղևորվեցի հեռավոր ճանապարհորդության։ Հանկարծ բաց ծովում փոթորիկ բարձրացավ, որը մի րոպեում մեր բոլոր առագաստները պատառոտեց, կայմերը ջարդեց։

Կայմերից մեկն ընկավ կողմնացույցի վրա և փշուր-փշուր արեց։

Բոլորին հայտնի է, որ առանց կողմնացույցի նավ կառավարելը դժվար է։ Մենք ճանապարհը կորցրինք և չէինք իմանում, թե ուր ենք գնում։

Օվկիանոսի ալիքները երեք ամիս շարունակ մեզ այս ու այն կողմ գցեցին, իսկ հեաո տարան հայտնի չէ թե ուր։ Եվ ահա մի գեղեցիկ առավոտ մենք ամեն բանի մեջ արտասովոր փոփոխություն նկատեցինք. կանաչագույն ծովը սպիտակ դարձավ։ Քամին մի քնքուշ, շոյող հոտ էր բերում։ Մեզ համար այդ շատ հաճելի էր և ուրախալի։

Շուտով մի նվահանգիստ տեսանք և մի ժամից հետո այնտեղ հասանք։ Նավահանգստում ջրի փոխարեն կաթ էր։

Շտապ ափ դուրս եկանք և սկսեցինք ագահությամբ ծովից կաթ խմել։

Մեր մեջ մի նավաստի կար, որը պանրի հոտ տանել չէր կարող։ Երբ նրան պանիր էին ցույց տալիս, սիրտը խառնում էր։ Հենց որ ափ իջանք, այդ նավաստին իրեն վատ զգաց և գոչեց.

― Ոտատակիս պանիրը տարեք, ես չեմ ուզում, չեմ կարող պանրի վրա քայլել։

Ես կռացա և ամեն բան հասկացա։

Այն կղզին, որի ափին կանգնած էր մեր նավը, շինված էր հրաշալի հոլանդական պանրից։

Այո, այո, մի ծիծաղեք, ես զուտ ճշմարտություն եմ պատմում, կավի փոխարեն մեր ոտների տակ պանիր էր։

Զարմանալի չէ, որ այդ կղզու բնակիչները բացառապես պանրով էին սնվում։ Բայց պանիրը դրանից չէր պակասում, որովհետև ցերեկն ինչքան ուտում էին, գիշերն ուղիղ այնքան էլ աճում էր։

Կղզին ծածկված էր խաղողի վազերով, բայց այնտեղի խաղողը յուրատեսակ էր, բռիդ մեջ որ ճզմեիր, հյութի փոխարեն կաթ էր հոսում։

Կղզու բնակիչները բարձրահասակ ու գեղեցիկ մարդիկ են։ Նրանցից յուրաքանչյուրը երեք ոտք ունի։ Երեք ոտքերի շնորհիվ նրանք ազատ կանգնում են կաթի ծովի երեսին։

Այնտեղ հացը թխված է աճում, հենց պատրաստի ձևով, այնպես որ, այդ կղզում ոչ ցանում էին, ոչ հերկում։ Ես շատ ծառեր տեսա, որոնց վրա մեղրով կարկանդակներ էին կախված։

Պանրի կղզու վրա զբոսնելիս մենք յոթ կաթի գետ տեսանք, երկու էլ գարեջրի գետ՝ թանձր ու համեղ։

Խոստովանում եմ, որ գարեջրի գետերն ինձ ավելի դուր եկան, քան կաթի գետերը։

Կղզու վրա զբոսնելիս, առհասարակ, մենք շատ հրաշք բաներ տեսանք։

Առանձնապես ինձ զարմացրին թռչունների բները։ Դրանք շատ մեծ էին։ Օրինակ, մի արծվի բույն ամենաբարձր տնից բարձր էր. հյուսված էր բազմադարյան կաղնիների բներից։ Նրա մեջ հինգ հարյուր ձու գտանք, ամեն մեկը՝ մի մեծ տակառի չափ։

Մենք մի ձու կոտրեցինք, որի միջից մեծահասակ արծվից քսան անգամ ավելի մեծ ճուտ դուրս եկավ։

Ճուտը ճտճտում էր։ Նրան օգնության հասավ մայր արծիվը, որը բռնեց մեր նավապետին, բարձրացրեց մինչև մոտակա ամպը և այնտեղից գետը գցեց։

Բարեբախտաբար, նա լավ լողալ գիտեր և մի քանի ժամից հետո լողալով հասավ Պանրի կղզին։

Մի անտառում ես մահապատժի վկա եղա։

Կղզու բնակիչները երեք մարդ կախեցին՝ գլուխն ի վար։ խեղճերը տնքում ու լաց էին լինում։ Ես հարցրի, թե ինչու են այդքան խիստ պատժում նրանց։ Ինձ պատասխանեցին, որ դրանք ճանապարհորդ են, նոր են վերադարձել հեռավոր ճանապարհորդությունից և սարսափելի ստեր են ասում իրենց արկածների մասին։

Ես կղզու բնակիչներին գովեցի ստախոսներին այդպիսի իմաստուն պատիժ տալու համար, որովհետև ես ոչ մի խաբեություն չեմ կարող տանել և միշտ միայն ճշմարիտ բաներ եմ պատմում։

Ասենք, դուք ինքներդ էլ պետք է որ նկատած լինեք, որ իմ պատմածների մեջ ոչ մի սուտ չկա։ Ստից ես զզվում եմ ու բախտավոր եմ, որ մոտիկներս միշտ ինձ աշխարհիս ամենաճշմարտախոս մարդն են համարել։

Նավ վերադառնալով, մենք իսկույն խարիսխը բարձրացրինք և հրաշք-կղզուց հեռացանք։

Ափին աճած բոլոր ծառերը, կարծես մի ինչ-որ ազդանշանով, երկու անգամ խոնարհվեցին և նորից ուղղվեցին այնպես, կարծես թե ոչինչ չէր պատահել։

Նրանց արտասովոր սիրալիրությունից հուզված, գլխարկս հանեցի և հրաժեշտի ողջույն ուղարկեցի նրանց։

Զարմանալի քաղաքավարի ծառեր են, այնպես չէ՞։

Մեկ – բաշխական թվական

Երեք – բաշխական թվական

Տրամաբանական խաղեր

Կարդում ենք արևմտահայերեն,    

ՏՈՒՐՄԸ ՕԳՏԱԿԱ՞Ր, ԹԷ՞ ՎՆԱՍԱԿԱՐ

A cell phone is a type of mobile phone (excluding landline cell phones) designed to work on cellular networks. The mobile phone uses a radio transmitter to make a telephone connection in the area of the mobile network coverage area.

1. Прочитать басню Лафонтена «Фортуна и дитя»
2. Вставить пропущенные буквы и знаки препинания. Выписать из текста все местоимения, указать их разряд. 

Жила(была) белка в лесу ни(о)чём не тужила и никто её (не)беспокоил. Спала она на ветке большой-прибольшой ели. (Ни)когда не заботилась (ни)(о)ком толь­ко о себе. Прошло (не)много времени и у неё появилось несколько бельчат. Теперь белка (ни)ку­да от них не уходила.

Когда(же) зимой начались обвалы какой(то) тяжёлый ком снега обрушился с вершины дерева на крышу жилища белочки. Белка выскочила а её беспомощные дети оказались в ловушке. (Ни)куда бе­жать не(к)кому обратиться за помощью. Неужели (ни)кто не спасёт бельчат? Белка сама быстро принялась раскапывать снег. (К)счастью круглое внутреннее гнездо из мягкого мха осталось целым. Никогда лесная жительница не была так счастлива. Ничто больше (не)омрачит её радости. (По В. Бианки)

В лесу – единственное число

Ветке – ед. число

Вершины дерева – ед. число

На крышу жилища – ед. число

Гнездо – ед. число

3. Ответьте на вопросы.

1. Кого ты встретил в академии? (он и она) – я встретила в академии его и её. 2. Кого он ждёт в общежитии?(мы) – он ждёт в общежитии нас. 3. Кого вы давно не видели? (вы и они) – вы давно не видели вам и их 4. Кого мы знаем в академии? (он и я) – мы знаем в академии его и меня 5. Кого мы не знаем? (ты) – мы не знаем тебя 6. Кого ты любишь? (она). – ты любишь её

Օրգանիզմների փոխադարձ կապը: Կենդանի օրգանիզմների միջև կան շատ հետաքրքիր, բազմապիսի կապեր: Դրանք պայմանավորում են կենդանի օրգանիզմների սնունդը, ապահովում նրանց բազմացումը և տա­րածումը բնության մեջ, կենդանի օրգանիզմների թվաքանակը: Այդ կա­պերն այդքան էլ պարզ չեն, դրանք կարող են լինել ուղղակի և անուղղակի: Շրջակա միջավայրում մի բույսը կամ կենդանին, սովորա­բար փոխազդում է մի քանի այլ բույսերի և տարբեր կենդանիների հետ: Այդ կապերն այնքան կարևոր են, որ մի բույսի կամ կենդանու անհետացումը կարող է անդրադառնալ մյուս բույսի կամ կենդանու վրա:

Կենդանի օրգանիզմների փոխադարձ կապերը հաճախ որոշվում են նաև նրանց միայնակ կամ խմբային կենսակերպով:

Օրգանիզմների հարմարվածությունը շրջակա միջավայրի պայման­ներին: Կենդանի օրգանիզմները տարածված են կենսոլորտի տարբեր շերտերում՝ ջրում, հողում, օդում: Սակայն նրանցից յուրաքանչյուրը հարմար­ված է իր ապրելու միջավայրին, դրանում կատարվող սեզոնային փոփո­խություններին: Այդ պատճառով նա ունի տարբեր հարմարանքներ:

Չոր պայմաններում ապրող բույսերը ջուր հայթայթում են տարբեր ե­ղանակներով: Մի դեպքում դա մի քանի, նույնիսկ տասնյակ մետր երկարությամբ արմատային համակարգն է, որը հողում հասնում է հողի խորը շերտերին: Այդպիսին է, օրինակ, անապատներում աճող ուղտի փուշը, որի արմատի երկարությունը հասնում է 20 մետրի: Մի այլ դեպքում դա տերևների փոքր մակերևույթն է, դրանց վրա մազմզուկնե­րի զարգացումը: Կան բույսեր, օրինակ՝ կակտուսները, ո­րոնք հյութալի մասերում պաշարում են ջուր:

Ցրտին դիմանալու համար կենդանիները ճարպակալում են, կան այնպիսիները, որոնք ծածկված են փետուրներով կամ բրդով: Կան կենդանի­ներ, որոնք քուն են մտնում: Հողում ապրող շատ կենդանիները կույր են, բայց ունեն սուր հոտառություն. նրանք լավ են տարբերակում հոտերը: Այդ հարմարանքն օգնում է սնունդ գտնել:

Առավել լավ են արտահայտված ջրում ապրելու համար կենդանիների հարմարանքները: Նրանցից շատերն ունեն մարմնի շրջահոսելի ձև, լո­ղակներ և այլն:

Շրջակա միջավայրին կենդանի օրգանիզմների հարմարվածությունը նրանց կառուցվածքի և կենսագործունեության առանձնահատկություննե­րի արդյունք է:

Շրջակա միջավայրին կենդանի օրգանիզմների հարմարվածությունը հարաբերական է: Միջավայրի պայմանների փոփոխման հետ որոշ հար­մարանքներ կարող են կորցնել իրենց նշանակությունը։ Այդ պատճառով մի միջավայրում հարմարված բույսերը և կենդանիները մի այլ միջավայ­րում կարող են ընկճվել և նույնիսկ մահանալ:

Հարցեր և առաջադրանքներ

1. Շրջակա միջավայրի պայմաններին հարմարվելու՝ կենդանի օրգա­նիզմների ի՞նչ հարմարանքներ կան: Բերեք օրինակներ:

Կենդանի օրգանիզմները տարածված են կենսոլորտի տարբեր շերտերում՝ ջրում, հողում, օդում: Սակայն նրանցից յուրաքանչյուրը հարմար­ված է իր ապրելու միջավայրին, դրանում կատարվող սեզոնային փոփո­խություններին: Այդ պատճառով նա ունի տարբեր հարմարանքներ:

1. Ինչպիսի՞ն է կենդանի օրգանիզմների հարմարվածությունը: Ինչ­պե՞ս հասկանալ այն, որ նրանց հարմարվածությունը հարաբերա­կան է:

Շրջակա միջավայրին կենդանի օրգանիզմների հարմարվածությունը հարաբերական է: Միջավայրի պայմանների փոփոխման հետ որոշ հար­մարանքներ կարող են կորցնել իրենց նշանակությունը։

1. Դիտեք շրջապատի բույսերի և կենդանիների փոփոխությունները՝ շրջակա միջավայրի պայմաններից կախված: Փորձեք ներկայաց­նել բույսերի և կենդանիների սեզոնային փոփոխությունների ժամ­կետները:

Սակայն նրանցից յուրաքանչյուրը հարմար­ված է իր ապրելու միջավայրին, դրանում կատարվող սեզոնային փոփո­խություններին: Այդ պատճառով նա ունի տարբեր հարմարանքներ:

1. Եթե շրջապատում տեսել եք բարդի, թխկի և սզնի, ապա փորձեք հիշել, թե ե՞րբ և ի՞նչ հերթականությամբ են դրանք ծաղկում:

Բարդին ծաղկում է վաղ գարնանը։

Թխկին ծաղկում է ապրիլ֊մայիս ամիսներին։

Սզնին ծաղկում է մայիս֊հունիս ամիսներին։

228. Երեք տասնյակ – երեսուն

Չորս տասնյակ – քառասուն

Հինգ տասնյակ – հիթսուն

Վեց տասնյակ – վաթսուն

Յոթ տասնյակ – յոթանասուն

Ութ տասնյակ – ութանասուն

Ինը տասնյակ – իննսուն

229․ Ա խմբի բառերը կից թվականներ են, որովհետև 11-99 թվերը գրվում են միասին, իսկ Բ խմբի հարադիր, որովհետև գրվում են առանձին։

230․

Վաթսունհինգ, քառասունութ, հարյուր յոթ, իննսուներեք, վեց հազար ութսունյոթ, չորս հազար երեք հարյուր քսանմեկ, յոթ հարյուր ութսունվեց։

231․

Իննսուն, ինը հարյուր, ինը, ինն տարբեր տեղերում տարբեր ձեվեր են օգտագործում։

232․

Իմ անունը մատյանում քսաներկուերորդն է։ = Իմ անունը մատյանում համար քսաներկուերորդն է։ Առաջնորդ համար վեց հրամանով անծանոթների ժպտալն արգելեց։ = Առաջնորդ վեց հրամանով անծանոթների ժպտալն արգելեց։ Գրքի երեք հարյուր քսանմեկերորդ խնդիրն է լուծում։ = Գրքի համար երեք հարյուր քսանմեկերորդ խնդիրն է լուծում։ Նրա ծանոթն ապրում էր Ծաղկի փողոցի համար երկու տանը։ = Նրա ծանոթն ապրում էր Ծաղկի փողոցի երկու տանը։

233․

Տաս օր է, որ բակ չեմ իջել – Տասներորդ օրն է, որ բակ չեմ իջել։

Երրորդ դասարանցի քույրիկս երկու տարով փոքր է ինձնից։

Երկիր թռչող յուրաքանչուր եկրորդ նավն ինձ հյութեր է բերում։

Խաղի երեսունհինգերորդ թոպեում եղբայրս գոլ խփեց։

Մեկից սկսած յուրաքանչյուր տասներկուերորդ թիվն առնաց մնացորդի կբաժանվի տասներկուսի։

Յուրաքանչյուր չորորրդ ամսվա քսանութերորդ օրը նվիրում էր աշխատանքային սեղանն ու պահարանը կարգի բերելուն։

Կյանքի ություներկուերորդ տարում որոշեց հեխանիվ քշել։

Արդեն տասնվեցերորդ տարում գեղացահքի սիրահարներ կային Հոլանդիաում։

Իմ առաջին գործը քեզ սիրով ոքնելն է։

Ռադիոհաղորդավարներ՝ Միլենա Կարապետյան, Նարե Մելքոնյան

1. How do I get to the bank?

Go straight on along Main Road. Turn left at West Street. Then, turn right at Station Road. It is next to the bookshop.

2. How do I get to the school?

Go straight on along Main Road. Go past the bakery and the toy shop. It’s on your right, opposite the red house.

3. Excuse me, how do I get to the pet shop?

Go straight on along Main Road. Turn left at Middle Road. Then, turn right at Station Road. It is next to the post office.

4. How do I get to the train station?

Go straight on along Main Road. Turn left at West Street and go straight on. It is at the end of the street.

Каков привет, таков ответ. 2. Об этом они говорили вчера. 3. Она такая красавица. 4. Вчера шёл сильный дождь. Из-за этого мы не пошли в парк. 5. О всех деревьях нужно позаботиться. 6. Наша дача стояла по эту сторону реки, а по ту простиралось поле да лес заповедный. 7. Их цветы очень красивые, но наши мне нравятся больше. 8. С приходом весны расцвели подснежники. Мы рады им.

2. Вчера я видел всех, а сегодня я никого не видел. 2. Он получает письма от родителей и от друзей, а я не от кого не получаю писем. 3. Том знаком со всеми, а Джон ни с кем ни не знаком. 4. Мой друг был у всех, а моя подруга ни у кого не была. 5. С вами мы говорим обо всём, а с ними я ни о чем не могу говорить. 6. Я всем занимаюсь: спортом, музыкой, танцами, а он ничем не занимается. 7. Моя сестра всегда со всеми соглашается, а я ни с кем не соглашаюсь. 8. В этом классе много разных стульев, а в том нет никаких стульев. 9. Я во всём разобрался, а мой друг ни в чем не разобрался.

3. Его никто не заметил, никто не удерживал. 2) Через пять минут никого не осталось на улице. 3) Больше ждать было никого. 4) Не замечал он ничего. 5) Никто ничего не узнал о Дашеньке. 6) Мне решительно скрывать ничего. 7) А теперь мне выехать не (на) чем, некому лошадей подковать. 8) Им ни(в) чём нельзя доверять. 9) Не (на) чем отдохнуть измученному взгляду. 10) Никакими силами и стараниями нельзя было узнать, из чего был сделан его халат.